I. Ngẫu lực là gì?
1. Định nghĩa
Hệ hai lực song song ngược chiều, có độ lớn bằng nhau và cùng tác dụng vào một vật gọi là ngẫu lực.
2. Thí dụ
Dùng tay vặn vòi nước ta đã tác dụng vào vòi một ngẫu lực (22.1).
Dùng Tualovit để vặn đinh ốc, ta tác dụng vào tualovit một ngẫu lực (h.22.2).
Khi ô tô sắt qua đoạn đường ngoặt người lái xe tác dụng một ngẫu lực vào tay lái (vô lăng) (h.22.3).
II. Tác dụng của ngẫu lực đối với một vật rắn
1. Trường hợp vật không có trục quay cố định
Thí nghiệm và lí thuyết đều cho thấy, nếu vật chỉ chịu tác dụng của ngẫu lực thì nó xẽ quay quanh một trục đi qua trọng tâm và vuông góc với mặt phẳng chứa ngẫu lực (h.22.4).
Trong chuyển động này xu hướng chuyển động li tâm của các phần của vật ở ngược phía đối với trọng tâm triệt tiêu nhau nên trọng tâm đứng yên. Vì vậy trục quay đi qua trọng tâm không chiụ lực tác dụng.
2. Trường hợp vật có trục quay cố định
Dưới tác dụng của ngẫu lực vật sẽ quay quanh trục cố định đó. Nếu trục quay không đi qua trọng tâm thì trọng tâm của vật sẽ chuyển động tròn xung quanh trục quay. Khi ấy vật có xu hướng chuyển động li tâm nên tác dụng lực vào trục quay làm trục quay bị biến dạng. Nếu vật quay càng nhanh xu hướng biến động li tâm của vật càng lớn, thì trục quay bị biến dạng càng nhiều và có thể gãy.
Vì vậy khi chế tạo các bộ phân quay của máy móc (như bánh đà, bánh ô tô) thì phải làm cho trục quay đi qua trọng tâm của bánh đà, bánh xe một cách chính xác nhất.
1. Định nghĩa
Hệ hai lực song song ngược chiều, có độ lớn bằng nhau và cùng tác dụng vào một vật gọi là ngẫu lực.
2. Thí dụ
Dùng tay vặn vòi nước ta đã tác dụng vào vòi một ngẫu lực (22.1).
Dùng Tualovit để vặn đinh ốc, ta tác dụng vào tualovit một ngẫu lực (h.22.2).
Khi ô tô sắt qua đoạn đường ngoặt người lái xe tác dụng một ngẫu lực vào tay lái (vô lăng) (h.22.3).
II. Tác dụng của ngẫu lực đối với một vật rắn
1. Trường hợp vật không có trục quay cố định
Thí nghiệm và lí thuyết đều cho thấy, nếu vật chỉ chịu tác dụng của ngẫu lực thì nó xẽ quay quanh một trục đi qua trọng tâm và vuông góc với mặt phẳng chứa ngẫu lực (h.22.4).
Trong chuyển động này xu hướng chuyển động li tâm của các phần của vật ở ngược phía đối với trọng tâm triệt tiêu nhau nên trọng tâm đứng yên. Vì vậy trục quay đi qua trọng tâm không chiụ lực tác dụng.
2. Trường hợp vật có trục quay cố định
Dưới tác dụng của ngẫu lực vật sẽ quay quanh trục cố định đó. Nếu trục quay không đi qua trọng tâm thì trọng tâm của vật sẽ chuyển động tròn xung quanh trục quay. Khi ấy vật có xu hướng chuyển động li tâm nên tác dụng lực vào trục quay làm trục quay bị biến dạng. Nếu vật quay càng nhanh xu hướng biến động li tâm của vật càng lớn, thì trục quay bị biến dạng càng nhiều và có thể gãy.
Vì vậy khi chế tạo các bộ phân quay của máy móc (như bánh đà, bánh ô tô) thì phải làm cho trục quay đi qua trọng tâm của bánh đà, bánh xe một cách chính xác nhất.